در مقاطع تحصیلی مختلف نوشتن پایان نامه اصول خودش را داراست. برخی از این اصول به این وابسته است که آیا دانشجوی دکتری هستید یا در مقطع کارشناسی ارشد تحصیل می‌کنید. با این حال چهارچوب و اسلوب پایان نامه معمولا واضح بوده و تمامی پایان نامه‌ها بخش‌های ثابتی دارند. مهم‌ترین این بخش‌ها عبارتند از چکیده، مقدمه، فصول مختلف، نتیجه گیری و…. از جمله بخش‌هایی که در هر پایان نامه‌ای باید مشخص شود، چکیده است. نگارش بخش چکیده هم اصول و قواعد خاص خودش را داراست. اگر شما هم این سوال را مطرح می‌کنید که «چکیده پایان نامه چیست؟ آموزش نحوه نگارش آن را چطور ببینم؟» بدانید خوب جایی آمده اید. در ادامه پاسخ کاملی به این سوال خواهیم داد. با ما همراه باشید.

چکیده مقاله چیست و چه ویژگی‌هایی را داراست؟

از چکیده می‌توان به عنوان خلاصه‌ای کوتاه یاد کرد که کلیتی از مطالب مهم و هرآنچه که در مقاله آورده‌اید را در خود داراست. در این بخش تلاش می‌شود که مفهومی سریع و خلاصه از محتوای پایان نامه در قالب یک یا چند پاراگراف آورده شود. در این صورت درکی کلی از پایان نامه شما فراهم می‌شود. به همین دلیل اهمیت بسیار زیادی دارد که این قسمت را با بالاترین کیفیت انجام بدهید.

علی رغم اینکه چکیده پایان نامه بخش کوچک و کوتاهی است، باید در این قسمت اجزای مختلفی را آورد. مهم‌ترین این بخش‌ها به شرح زیرند:

• موضوع: درباره موضوع پایان نامه و دامنه تحقیقاتی آن باید در این قسمت توضیح بدهید.
• هدف: هدف عمده پایان نامه و همچنین سوالات تحقیقاتی باید در این قسمت آورده شوند.
• روش‌های تحقیق: باید در این قسمت روش‌های جمع آوری داده‌ها و تجزیه و تحلیل داده‌ها را بیاورید.
• نتایج: که مربوط به خلاصه‌ای از نتایج تحقیق و یافته‌های کلیدی حاصل از آن است.
• نتیجه گیری: نتایج اصلی تحقیق و اهمیتی که در حوزه علمی شما دارند، باید آورده شوند.
• پیامد‌ها و توصیه‌ها: در این قسمت باید به نتیجه گیری‌ها و پیشنهاداتی که براساس کار شما ارائه می‌شوند، بپردازید.

برای نوشتن چکیده کاملا باید به شکل مختص و مفید مطالب را بیاورید. همچنین زبان ارائه مطالب از سوی شما نیز، زبانی قابل فهم و پویا باید باشد. به طور معمول چکیده درست بعد از عنوان پایان نامه، و پیش از فصل‌های دیگر آن قرار دارد. اتفاقا همین موضوع سبب می‌شود که اهمیت نوشتن درست چکیده دوچندان شود. در ادامه شما را با نحوه نوشتن چکیده مقاله بیشتر آشنا خواهیم کرد.

چکیده پایان نامه و نحوه نگارش آن

به منظور نگارش هرچه بهتر چکیده پایان نامه باید از قاعده و قانون خاصی پیروی کنید. به طور کلی راه و روش نوشتن چکیده پایان نامه به شرح زیر است:

• مقدمه: موضوع پایان نامه، هدف از تحقیق و همچنین سوالات اصلی مطلب باید به طور خلاصه آورده شوند.
• روش‌شناسی: باید به طور کامل توضیح بدهید که برای رسیدن به اهداف تحقیق، چه روش ها، متد‌ها و پروسه‌هایی را استفاده کرده اید. همچنین درباره جامعه نمونه، روش‌های جمع‌بندی داده‌ها و همچنین ابزار‌های استفاده شده هم می‌بایست توضیحات کافی را بدهید.
• نتایج: در این بخش باید یافته‌ها و نتایج تحقیق خود را به صورت خلاصه بیاورید. اما نباید خیلی جزئیات زیادی را بیاورید. به بیان بهتر خیلی نیازی نیست به صورت دقیق به این موارد بپردازید.
• نتیجه گیری: در این بخش باید به بررسی نتایج حاصل از تحقیق بپردازید و سوالات اصلی تحقیق را پاسخ بدهید. از طرف دیگر باید به تاثیرات عمده نتایج هم بپردازید.
• پیشنهادات: این بخش به ارائه پیشنهادات درباره تحقیقات آینده که در این حوزه انجام می‌شوند، اشاره دارد.
• کلمات کلیدی: چند کلمه کلیدی که در تحقیق خود روی آن‌ها مانور داده‌اید را در این قسمت بیاورید.
• محدودیت‌ها: چنانچه در این مسیر محدودیت خاصی را تجربه کرده اید، دراین قسمت باید به آن اشاره کنید.

بهتر است چکیده شما بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ کلمه باشد. همچنین بهتر است برای نوشتن چکیده به سراغ جملات زیاد بلند نروید. تمام تمرکزتان را بگذارید تا اطلاعات شما کاملا جذاب و کاربردی باشد. بسیار مهم است که تمامی این مسائل در این ۲۵۰ الی ۳۰۰ کلمه گنجانده شوند. بهتر است بعد از نوشتن این بخش آن را دراختیار یک خواننده بی‌طرف و استاندارد بگذارید تا تمامی جوانب آن را بسنجد.

پارسیان تز؛ بهترین گزینه برای نوشتن چکیده پژوهش

نوشتن هر بخش از پایان نامه نیاز به گرفتن مشورت از افراد کاربلد دارد. اگر شما هم به دنبال نوشتن یک پایان نامه خوب و بخصوص با هدف نگارش یک چکیده حرفه‌ای را دارید، توصیه می‌کنیم که این کار را به متخصصان پارسیان تز بسپارید. در پارسیان تز افرادی کاملا کاربلد؛ شامل اساتید حرفه‌ای و فارغ التحصیلان دانشگاه‌های تاپ مشغول انجام امور پایان نامه، رساله دکتری و… هستند. به طوری که کیفیت بالای کار همکاران ما، خیال شما را از بابت یک دفاع عالی برابر اساتید داور راحت می‌کند. تنها کافیست با ما تماس بگیرید تا همکاران ما از صفر تا صد کار شما را همراهی کنند.

ذکر کردن منابع و مراجعی که از آن‌ها در مسیر نوشتن پایان نامه کمک گرفته اید، یک ضرورت است. درصورتی که این موارد ذکر نشده باشند، کار شما شکل سرقت علمی و ادبی به خود خواهد گرفت. به بیان بهتر وجود منابع به معنای اعتبارپذیری پژوهش و کمک گرفتن از منابع علمی دیگر است. درصورتی که از منابع معتبری کمک بگیرید، پایان نامه شما هم اعتبار بالاتری خواهد داشت. البته تنها موردی که در این زمینه اهمیت دارد، منابع و مراجع نیست. بلکه باید شکل صحیح نوشتن منابع را هم یاد بگیرید. شاید دانشگاه شما ساختار و روش خاصی را برای نوشتن منابع و مراجع در پایان نامه مشخص کرده باشد. ما نیز در این مرحله قصد داریم شما را با نحوه نوشتن منابع و مراجع در انتهای پایان نامه آشنا کنیم. اگر شما هم به دنبال نوشتن پایان نامه‌ای استاندارد هستید، این مطلب برای شماست. پس تا انت‌ها با ما همراه باشید.

نوشتن منابع و مآخذ و روش‌های آن

امروزه برای نوشتن بخش‌های منابع و مراجع، روش‌های مختلفی چون MLA، APA و Chicago وجود دارد. برای بکارگیری هریک از این روش‌ها باید قاعده و قانون خاصی را رعایت کنید. درصورتی که به این قوانین توجهی نداشته باشید، ممکن است پایان نامه شما شکل ناقصی به خود بگیرد. بنابراین بهتر است پیش از شروع به نوشتن هربخش، قوانین مربوط به هریک را مطالعه کنید. همچنین درصورتی که از منابع الکترونیکی در نوشتن پایان نامه استفاده کرده اید، باید روش ذکر این دسته از منابع را هم بیاورید.

روش APA

این کلمه سه حرفی مخفف عبارت American Psychological Association است. از این روش می‌توان به عنوان یکی از رایج‌ترین نوشتن منابع و مراجع می‌توان یاد کرد. به کمک این روش نویسندگان می‌توانند اعتبار و قوانین اخلاقی را هم رعایت کرد. در این صورت خوانندگان امکان یافتن منابع و مراجع استفاده شده را خواهند یافت. به کمک این روش نویسندگان مواردی چون نام خود، سال انتشار مقاله یا کتاب و… را می‌نویسند. همچنین باید عنوان مقاله یا کتاب، نام مجله یا انتشارات و همچنین شماره صفحات را هم بیاورید. از این روش می‌توان در طیف وسیعی از کارهای علمی استفاده کرد. این روش از سوی انجمن روان‌شناسی آمریکا تایید شده است.

روش MLA

دیگر روش شناخته شده نوشتن منابع و مراجع، روش MILA بوده که مخفف Modern Language Association می‌باشد. برای انجام این روش باید نام خود و صفحه نقل قول منبع را ذکر کنند. از طرف دیگر عنوان مقاله یا کتاب، نام مجله یا اتنشارات و همچنین سال انتشار باید آورده شود. در این صورت افرادی که کار علمی شما را مطالعه می‌کنند، به راحتی می‌توانند به منابع دست پیدا کنند. همچنین از دقت و اعتبار کار علمی شما نیز باخبر خواهند شد. استفاده از روش MILA برای پایان نامه‌های مختلف، از جمله پایان نامه‌های ادبیات و علوم انسانی رایج است.

روش Chicago

سوّمین روش نوشتن منابع و مراجع پایان نامه، روش شیکاگو است. این روش توسط انجمن تاریخ شیکاگو توسعه داده شده است. نماد‌های خاصی در این روش برای ارجاع دادن و نشان دادن منابع استفاده می‌شود. همچنین نام نویسنده، عنوان مقاله یا کتاب، نام مجله یا انتشارات و همچنین سال انتشار نیز باید آورده شوند. به منظور تسهیل در استناد به منابع و ارجاع به آن‌ها در متون علمی و تحقیقاتی، این روش، یک گزینه شناخته شده است. در ادامه شما را با چند نکته مهم در مسیر نوشتن منبع و مراجع پایان نامه آشنا خواهیم کرد.

نوشتن منابع و مراجع در پایان نامه و مقاله و نکات مربوط به آن

تا به اینجای کار شما را با اصلی‌ترین روش‌های نوشتن منابع و مراجع پایان نامه آشنا می‌کردیم. اولین موردی که خدمت شما ذکر می‌کنیم، استفاده از منابع قابل استناد و قابل اعتماد است. فرقی نمی‌کند قصد دارید از کتاب‌های تخصصی استفاده کنید و یا گزارش‌های علمی را بکار بگیرید. این را هم باید یادآوری کنیم که استفاده از منابع اینترنتی هم قاعده و قانون خاص خودش را دارد. شما باید حتما به منبع اصلی و معتبر آن سورس اینترنتی مراجعه کنید و اطلاعات را از منبع اولیه دریافت کنید. باید لینک سایتی که از آن به عنوان منبع استفاده کرده‌اید را هم ذکر کنید. طوری که دسترسی راحت به آن فراهم شود.

درصورتی که در مرحله نوشتن منابع و مراجع هستید، حتما به رعایت ترتیب حروف الفبا در مسیر نوشتن منابع دقت کنید. درصورتی که منبع شما توسط بیش از یک نویسنده نوشته شده است، تمامی این نویسنده‌ها را ذکر کنید. همچنین درصورتی که در منبعی نویسنده‌ای ذکر نشده است، می‌توانید هنگام ذکر نویسنده آن از عبارت «بدون نویسنده» یا همان Anon استفاده کنید. همچنین در مسیر نوشتن بخش منابع و مراجع پایان نامه باید موارد زیر را درنظر داشته باشید:

• نویسنده: باید از نام و نام خانوادگی نویسنده استفاده کنید.
• سال انتشار: سالی که منبع منتشر شده است را ذکر کنید.
• عنوان: عنوان مقاله یا کتاب را ذکر کنید
• نام مجله: نام مجله یا انتشاراتی که به عنوان منبع از آن استفاده کرده‌اید را بیاورید.
• شماره صفحات: قسمتی که شما به آن استناد کرده‌اید در کدام صفحه قرار دارد.

نحوه درج منابع در داخل متن تحقیق

الف) اگر در داخل متن به موضوع مطالعه اشاره گردد ، نام نویسنده و همچنین سال انتشار ، داخل پارانتز نوشته شود:

(In a recent study of reaction time (Rogres, 1994

ب) اگر نام نویسنده اشاره گردد ، سال انتشار داخل پارانتز درج گردد:

Peplau ( 1985) defines loneliness as a difference between desired and achieved social relationship

ج) اگر مقاله ای دارای دو نویسنده باشد ، هر دو به همراه سال انتشار داخل پازرانتز ارجاع شود:

(Loneliness is inversely related to communication competence ( Reinkng & Bell, 1991

د) اگر مقاله ای کمتر از  شش نویسنده داشته باشد ، بار اول نام همه آنها به همراه سال انتشار و در دفعات بعدی فقط نام نویسنده اول همراه با سال انتشار د رداخل پارانتز ذکر میشود.

The misbehaviours of teachers have been investigated ( Kearney, Plax, Hays & Ivey, 1991

Misbehaviours were found to three factors: incompetence, offensiveness, and indolence (Kearney et al., 1991

ه)اگر مقاله ای بیش از شش نویسنده داشته باشد، فقط نام نویسنده اول به دنبال آن et al” ” و به همراه سال  انتشار در داخل پارانتز درج میشود.

(Communication apprehension has many correlates (McCoskey et al., 1981

و) اگر به قسمت خاصی از منبع دیگری ارجاع دهد ، لیست شماره صفحه یا صفحات پس از یال انتشار درج میگردد:

“ A lack of career success may lower means value in the marketplace of relationships” (Reinking & Bell, 1991, p.368

ز) اگر منبعی شماره صفحه ندارد مانند منابع الکترونیک ، در صورت دسترسی شماره پراگراف درج گردد:

As Myers (2000, Para . 5) aptly phrases it ,”positive emotions are boty an – better to live fulfilled,with joy [and other positive emotions ] – and a means to a more caring and healthy society”.

ح) اگر تمام یک وب سایت به عنوان منبع اشاره گردد ، در متن به وب سایت مربوطه ، اشاره شود و نیازی به قرارگیری در فهرست منابع نیست:

Douglass (http: // douglass. Speech. News.edu/) is a well organized site for locating American speeches

ط) سخنرانی ها ، ایمیل ها ، نامه ها ، خاطرات و مکاتبات شخصی نباید در فهرست منابع درج گردد و فقط در متن به آنها اشاره گردد که شامل نام، نوع مکاتبه و تاریخ میباشد:

.R. Pugliese ( Personal communication, March 23, 1990 ) also verified this

نحوه درج منابع در فهرست 

الف)نام و نام خانوادگي ـ فاصله ـ حروف اول نام كوچك نويسنده ـ سال انتشار ( داخل پرانتز ) ـ نقطه ـ عنوان كتاب ( با حروف ايتاليك ) ـ كاما ـ شماره جلد ـ كاما ـ شماره چاپ ـ نقطه ـ اسم ناشر ـ كاما ـ محل نشر ـ كاما ـ شماره صفحه ـ نقطه

Colson JH, Armour WJ (1989). Sports Injuries and Their Treatment, 2nd ed. London,85-111

اگر تعداد نویسنده بیش از یک نفر باشد بین آنها کاما آورده شود.

ب)ترتیب نوشتن مرجع مقالات خارجی

نام خانوادگي نويسنده ـ فاصله ـ حرف اول نام كوچك نويسنده ـ نقطه ـ سال انتشار ( داخل پرانتز ) ـ نقطه ـ عنوان مقاله ـ نقطه ـ نام مجله ( با حروف ايتاليك ) ـ كاما ـ شماره جلد ـ شماره مجله ( داخل پرانتز ) ـ كاما ـ شماره صفحه ـ نقطه

Goate AM, Hayness AR, Owen MJ, Farall M, Lai LY. (1989). Predisposing Locus for Alzheimers Disease on Chromosme 21. Lancet, 11(2), 335-7

اگر تعداد نويسنده 6 نفر ( يا بيشتر ) باشد براي بقيه”et al” ذكر مي شود.

بين نام نويسندگان كاما آورده مي شود.

در مورد مقالاتي كه براي انتشار در مجله پذيرفته شده است ولي به چاپ نرسيده است در صورت مشخص بودن شماره مجله ميتوانيم آن را نوشته و در پايان ( بدون ذكر شماره صفحه ) در داخل پرانتز عبارت”In press” را بياوريم.

ج) ترتيب نوشتن مراجع كتب فارسي:

نام خانوادگي نويسنده(كتاب)- كاما- حرف اول نام كوچك نويسنده- دو نقطه- عنوان كتاب- نقطه- شماره جلد- شماره چاپ – نقطه- اسم ناشر- كاما- محل نشر – كاما- شماره صفحات(صص:براي چند صفحه) و (ص: براي يك صفحه) – كاما- سال انتشار- نقطه

مثال كتابهاي فارسي:

قاروني، م؛ خوشزبان، ج؛ محمدي اردهالي، ز: بيماري ايسكميك قلب. مركز نشر دانشگاهي، تهران، 1365.

اگر تعداد نويسنده بيش از يك نفر باشد بين آنها « ؛ » ( نقطه ويرگول ) آورده مي شود.

اگر منبع مورد استفاده تعداد نويسندگان زيادي داشت لازم است اسامي تمامي آنها قيد شود.

اگر كتاب ترجمه شده است نام مترجم پس از نام كتاب بيان شود.

مثال: بست، جان دبيلو: روش هاي تحقيق در علوم تربيتي و رفتاري. ترجمه حسن پاشا شريفي؛ نرگس طالقاني. انتشارات رشد، تهران، 77-23، 1373.

د) ترتيب نوشتن مراجع مقالات فارسي:

نام خانوادگي نويسنده ( مقاله ) ـ كاما ـ حرف اول نام كوچك نويسنده ـ دو نقطه ـ عنوان مقاله(داخل گيومه) ـ نقطه ـ نام مجله ـ دو نقطه – سال مجله ـ كاما ـ شماره تسلسل مجله ـ كاما ـ شماره صفحه ـ كاما ـ سال انتشار ـ نقطه

ترتیب نوشتن مرجع مقالات خارجی:

نام خانوادگی نویسنده ـ فاصله ـ حرف اول نام کوچک نویسنده ـ نقطه ـ سال انتشار ( داخل پرانتز ) ـ نقطه ـ عنوان مقاله ـ نقطه ـ نام مجله ( با حروف ایتالیک ) ـ کاما ـ شماره جلد ـ شماره مجله ( داخل پرانتز ) ـ کاما ـ شماره صفحه ـ نقطه

ترتیب نوشتن مراجع مقالات فارسی:

نام خانوادگی نویسنده ( مقاله ) ـ کاما ـ حرف اول نام کوچک نویسنده ـ دو نقطه ـ عنوان مقاله(داخل گیومه) ـ نقطه ـ نام مجله ـ دو نقطه – سال مجله ـ کاما ـ شماره تسلسل مجله ـ کاما ـ شماره صفحه ـ کاما ـ سال انتشار ـ نقطه

 

ترتیب نوشتن منابع در انتهای تخقیق

ترتیب نوشتن منابع در انتهای تحقیق یا پایان‌نامه، به شیوه استناد و الزامات استانداردهای علمی مورد نظر بستگی دارد. در فهرست منابع، معمولاً از ترتیب‌های مختلفی استفاده می‌شود تا خوانندگان بتوانند به راحتی منابع را پیدا کنند. در اینجا به سه شیوه رایج برای ترتیب‌دهی منابع در پایان تحقیق می‌پردازیم:

1. ترتیب الفبایی

در بسیاری از روش‌های استناد، از جمله روش‌های APA و MLA، منابع بر اساس حروف الفبای نام خانوادگی نویسندگان مرتب می‌شوند. اگر چندین اثر از یک نویسنده باشد، ترتیب انتشار منابع از قدیم به جدید رعایت می‌شود. اگر یک منبع بیش از دو نویسنده داشته باشد، در برخی روش‌ها از علامت “et al.” برای نشان دادن سایر نویسندگان استفاده می‌شود. این شیوه به ویژه برای خوانندگانی که به دنبال دسترسی سریع به منابع هستند، کاربردی است.

مثال:

1. Brown, J. (2018). Psychology and Learning. New York: Academic Press.
2. Miller, R. & Smith, A. (2020). Education in Modern Times. London: Oxford Press.
3. Smith, A., & Lee, K. (2019). “Student Engagement in Online Learning.” Journal of Education, 15(2), 45-60.

2. ترتیب بر اساس ترتیب استفاده در متن

در شیوه‌های استنادی مانند ونکوور، منابع به ترتیب استفاده در متن مقاله یا تحقیق قرار می‌گیرند. در این روش، هر منبع یک شماره منحصربه‌فرد می‌گیرد که همان شماره در متن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش بیشتر در مقالات علمی و پزشکی کاربرد دارد، زیرا به خواننده امکان می‌دهد که به سرعت به منابع متناظر با شماره‌ها در متن دسترسی پیدا کند.

مثال:

1. Smith, A. (2020). Medical Research and Innovation. New York: Health Press.
2. Brown, J., & Miller, R. (2019). “New Trends in Medical Education.” Journal of Health, 14(3), 100-110.
3. Lee, K., et al. (2018). Healthcare Management. London: Oxford Press.

3. ترتیب زمانی (تاریخ انتشار)

در این روش، منابع بر اساس تاریخ انتشار به ترتیب زمانی از قدیمی‌ترین به جدیدترین مرتب می‌شوند. این روش کمتر رایج است، اما در برخی از مقالات تاریخی یا مطالعاتی که روندهای تاریخی را بررسی می‌کنند، کاربرد دارد. هدف این روش نشان دادن سیر تکامل دانش در طول زمان است.

مثال:

1. Brown, J. (2015). Historical Perspectives in Psychology. New York: Academic Press.
2. Smith, A. (2018). Learning and Cognition. London: Oxford Press.
3. Miller, R. (2020). Modern Approaches in Psychology. Boston: McGraw Hill.

---

نکات مهم در تنظیم منابع:

• یکپارچگی سبک استناد: در فهرست منابع باید از یک سبک مشخص، چه در ترتیب و چه در نحوه نگارش، پیروی شود.
• استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت منابع: نرم‌افزارهایی مانند EndNote، Zotero و Mendeley می‌توانند به‌طور خودکار منابع را طبق دستورالعمل‌های مختلف مرتب کنند.
• بررسی راهنمای نشریه یا دانشگاه: برخی دانشگاه‌ها یا نشریات دستورالعمل‌های خاصی برای ترتیب و قالب‌بندی منابع دارند که رعایت آن‌ها ضروری است.

استفاده از ترتیب مناسب، دسترسی به منابع را آسان‌تر و محتوای تحقیق را حرفه‌ای‌تر می‌کند.